W Szczecinie jednym z 28 pomników przyrody po lewej stronie Odry (dane z 2023) jest głaz narzutowy z granitognejsu szarego. Ma 315 cm wysokości i 730 cm w obwodzie. Został postawiony ponad 100 lat temu przed kościołem św. Kazimierza przy ul. Broniewskiego jako głaz pamiątkowy dla pastora Wilhelma Berharda. Od 2002 roku jest pomnikiem przyrody.

 

Głaz Bernharda - pomnik przyrody, fot. 12.08.2023, SNW

 

Współrzędne:
53°27'12.5"N 14°31'52.5"E
53.453472, 14.531250

Na głazie widnieje napis: "Direktor Pastor D. Wilhelm" ... (nazwisko pastora zatarte) i data "1877-1909". Odpowiedź na pytanie komu został poświęcony znaleźliśmy w archiwach Książnicy Szczecińskiej i bibliotece Muzeum Narodowego. Był to Wilhelm Bernhard, dyrektor (w latach 1877-1909) Zakładów dla dzieci upośledzonych „Kückenmühler” w Szczecinie. Dzięki temu, że pastor Bernhard wykonał tu ogromną pracę na rzecz chorych dzieci postawiono mu po śmierci (w 1909 roku) głaz pamiątkowy, który po ponad 100 latach, cieszy oko jako ponad 3 metrowy pomnik przyrody. 

 

Wilhelm Bernhard urodził się 5 października 1843 roku w Kamieniu Pomorskim. Po ukończeniu studiów teologicznych został pastorem w Trzebieszewie (powiat Kamień Pomorski), a w 1872 roku kapelanem pomocniczym w więzieniu w Nowogardzie. W dniu Święta Reformacji, 31.10.1877 roku, powierzono mu obowiązki dyrektora Zakładów 'Kückenmühler Anstalten' w Szczecinie. Fundatorem tego ośrodka był Gustav Jahn (1818-1888), który w 1862 roku kupił za 8000 talarów parcelę młyna 'Kückenmühler' w Lesie Arkońskim. W dniu 14.10.1863 roku oddano do użytku dwa budynki ośrodka dla 100 upośledzonych dzieci. Funkcje dyrektorów ośrodka pełnili pastorowie Friedrich Barthold (do 1869) i Otto Heise (do 1876) oraz Wilhelm Bernhard w latach 1877-1909. Młody, energiczny pastor Wilhelm Bernhard przystąpił do rozbudowy zakładów opiekuńczych, w 1881 roku wybudowano trzeci dom dla wychowanków, w 1882 roku dom dla epileptyków, w 1883 - dom diakonis. W latach 1888-1889 z jego inicjatywy wybudowano kościół św. Kazimierza (heilige Casimir).


W następnych latach powstawały kolejne obiekty dzięki dobrowolnym datkom w ramach działań fundacji ewangelickiej. Wybudowano szkołę, salę gimnastyczną, laboratorium, kaplicę cmentarną, dwa domy starców, pralnię z kominem o wysokości 25 m., kuchnię dla 1000 osób, budynki warsztatów, stajnię. W pierwszym rzędzie starano się nauczyć dzieci podstawowych zasad liczenia, pisania, czytania, dla mniej zdolnych była klasa wstępna, korygowano też wady wymowy. Wychowankowie ośrodka mieli zajęcia praktyczne w gospodarstwie rolnym, w wielu gospodarstwach ogrodniczych (słynęli z uprawy szparagów), w szkółce leśnej. Uprawy te obejmowały ponad 300 mórg ziemi. Dzieci uczono również w warsztatach koszykarskich, szewskich, szczotkarskich, kowalskich. W końcu XIX wieku liczba dzieci wynosiła 1100, opiekowało się nimi 4 lekarzy, i siostry ewangelickie (diakonise).
Wilhelm Bernhard podczas 32 lat pracy dokonał wielkiej rozbudowy Zakładów 'Kückenmühler'. W 1877 roku na terenie zakładu stały 2 budynki a na początku XX wieku było ich 75. Wybudowane wtedy domy w znacznej części były nowoczesne, z centralnym ogrzewaniem i ciepłą wodą. W jednym z budynków mieściło się seminarium dla pastorów, w którym urzędowała najwyższa rada kościelna. W 1908 roku uniwersytet w Greifswaldzie w uznaniu zasług mianował Wilhelma Bernharda doktorem honorowym. Kiedy zmarł 26 maja 1909 roku pozostawił w żałobie 1400 pensjonariuszy ośrodka i jego pracowników, został pochowany na pobliskim cmentarzu. Pamięć Wilhelma Bernharda uczczono stawiając kamień pamiątkowy przed kościołem oraz nazywając jego imieniem jedną z pobliskich ulic Bernhardstr. (ul. Wszystkich Świętych).

 

Przez lata był nazywany Głazem Niemierzyńskim, obecnie (2023) pod głazem umieszczona jest tabliczka przywracająca pamięć pastora BERNHARDA. Może kiedyś uda się ponownie umieścić na głazie jego nazwisko, wszak dla niego głaz został postawiony. Inskrypcja z jego nazwiskiem została zniszczona, ale likwidowanie nazwiska nie spowoduje, że ktoś całkiem zniknie z historii. 

W Szczecinie, po lewej stronie Odry jest 28 pomników przyrody (dane z 2023) i 3 z nich znajdują się na terenie byłych zakładów 'Kückenmühler': 1. Głaz Bernharda, 2. grupa cisów pospolitych tuż obok głazu, 3. grupa cisów pospolitych przy ulicy Doktora Judyma, obok mostku nad strumykiem Warszewiec.


Więcej na temat 'Kückenmühler' na stronie TERENY BYŁEGO ZAKŁADU KÜCKENMÜHLER (1863-1940) w Szczecinie.

Blisko:
PARK LEŚNY ARKOŃSKI, Szczecin,
PARK MIEJSKI - KASPROWICZA - Szczecin

 

Zobacz 'krótki film' ZIELONE TERENY SZCZECINA - LEWOBRZEŻE